Отправлено: 12.03.06 09:37. Заголовок: З гісторыі Беларусі (Вялікае Княства Літоўскае)
Ведаю, што шмат каму гэта ня спадабаецца. Ведаю, што шмат хто будзе гэта аспрэчваць - ці па няведаньню сваему (як лука-мудоўскі і большасць расіян), ці за зла (як некаторыя "літоўцы"), ці проста каб паспрачацца. Але ж усё наступнае ёсць гістарычны факт, запісаны ў летапісах гісторыі. І то, што большасць з нас ня вывучала гэтую гісторыю ў сярэдняй савецкай школе не вызначае, што гэтага ня было. Было. І наша няадукаванаць - гэта наша бяда. Відавочна, што ўся гісторыя Беларусі з'яўляецца вельмі заблытанай для большасці расейцаў, і з майго жыцьцёвага вопыту, вялікая колькасць расіян думае, што Беларусь заўсёды была адсталая частка Расеі. Але ж на самой справе - зусім наадварот. Для адукаваных беларусаў гэта ня будзе чым-та новым. Спадзяюся, аднак, што гэта паслужа падставай ня для спрэчак, а для сяброўства.
Зусім нядаўна ў Менску выйшла кніга-энцыкляпэдыя "Вялікае Княства Літоўскае"
ў якой падрабязна апісваецца гісторыя Беларусі (Вялікага Княства Літоўскага). Гістарычная назва Беларусі - Вялікае Княства Літоўскае (ня блытаць з сёньняшняй Літвой). Назва Беларусь - тварэньне расійскіх манархаў. Беларусью ў 1501 году ў афяцыйных дакументах ВКЛ называлась Маскоўскае Княства (эўрапейцы пачалі называть Маскоўскае Княжество Белай Русью ў 1472, пасля таго, як Ноўгарад згубіў сваю незалежнасць). З 1720 года назва "Беларусь", датычна Расеі, губляе сваю актуальнасць. ВКЛ, жа, стала называцца Беларусіей з 1890 года. Гістарычнай сталіцай Беларусі (ВКЛ) з'яўляецца Вільнюс (Вільна), якую ў 1939 годзе Сталін атдаў сёньняшнім "літоўцам" (жамойтам). Сталіцай жа Жамойціі на працягу вякоў быў Каўнас.
Иногда бывает, что исчезают из истории города: разрушаются захватчиками, вымирают в результате эпидемий, поглощаются джунглями или пустыней. Намного реже, но случается, что исчезают государства. Не в глубине тысячелетий и отнюдь не где-то в джунглях или пустыне, а в самом центре Европы, в результате усилий сначала царских, а затем советских идеологов "исчезла" целая империя - Великое Княжество Литовское (ВКЛ), государство простиравшееся от Балтийского до Черного моря, в XV веке занимавшего площадь без малого миллион квадратных километров. ВКЛ было многонациональным и многоконфессиональным государством, но абсолютное большинство его жителей были славянами: предки современных белорусов, значительной части украинцев и россиян. Как же получилось, что в сознании современного человека слово "Литва" ассоциируется с маленьким и совсем не славянским государством, а история восточнославянского "треугольника": Киев-Вильно-Москва подменена идеологией, созданной московскими правителями?
Важнейшее место в идеологии Российской империи занимала догма о "собирании" русских земель Москвой. Как можно "собирать" и "возвращать" чужи земли, никогда Москве не принадлежавшие? А главное зачем? Ведь большая часть восточнославянских земель уже была собрана (чаще всего добровольно) в ВКЛ и славяне, называвшие себя тогда "рускими" (с одним "с"), занимали в Великом Княжестве Литовском доминирующее положение. На старославянском писались законы ВКЛ, литература, деловая и частная переписка, велось обучение. ВКЛ никогда не было под татарским игом, а в XV веке великий князь ВКЛ Витовт сам навязывал Золотой Орде своих ставленников. Восточная граница Великого Княжества Литовского проходила под Волоколамском и по реке Угре, и Москве, чтобы воссоединиться с остальными восточными славянами, было достаточно войти в состав ВКЛ или же поддерживать с ним союз, как, например, Новгороду или Твери. Тем не менее, Москва с упорством, достойным лучшего применения, столетие за столетием вела непрерывные войны ради захвата славянских земель на запад от своих границ. Не будь "собирания" и "возврата" Москвой, как тогда называлось - "руских" земель, большая их часть осталась бы европейским государством - Великим Княжеством Литовским.
Вялікае Княства Літоўскае - гэта сярэднявечная беларуская дзяржава, што паўстала ў ХІІІ стагоддзі на Новагародскай зямлі. Умацаванне яе адбывалася на эканамічным і культурным грунце старадаўных беларускіх княстваў - Полацкага, Турава-Пінскага і Смаленскага. Жамойты (або, як сёння яны сябе называюць, летувісы) да ўзнікнення Вялікага Княства Літоўскага не мелі ніякага дачынення. Утварэнне яго дыктавалася інтарэсамі беларускіх феадалаў, нашыя старажытныя землі складалі аснову эканамічнай і вайсковай магутнасці Княства, панавальнае месца ў ім займала беларуская мова і культура, а дзяржаўнае заканадаўства развівалася з традыцыйнага (звычаёвага) права старажытных славянскіх народаў. Такім чынам, азначэнне гэтай дзяржавы як беларускай мае пад сабой усе падставы. У сваім развіцці Вялікае Княства прайшло тры асноўныя этапы: станаўлення і ўмацавання - ХІІІ-ХІV стагоддзі; росквіту і найвышэйшай магутнасці - ХV першая палова ХVІІ стагоддзя; паступовага аслаблення і заняпаду - другая палова ХVІІ стагоддзя - канец ХVІІІ стагоддзя. Пачатковы этап станаўлення новай Беларускай дзяржавы характарызаваўся моцнымі цэнтралізацыйнымі тэндэнцыямі Новагародка, ягонай зацятай барацьбой з Жамойцяй, Галіцка-Валынскай зямлёй, а гэтаксама з крыжакамі - Лівонскім і Тэўтонскім ордэнамі. Вялікае Княства няспынна імкнулася да пашырэння сваіх межаў шляхам заваёваў у часы Альгерда (1345-1347) і Вітаўта (1392-1430). Абшары гаспадарства павялічваліся і шляхам мірнага пераходу пад ягоную юрысдыкцыю суседніх дзяржаваў, яскравы прыклад чаго - добраахвотнае далучэнне да Княства ў 1559-1560 гадах Інфлянтаў, якія шукалі паратунку ад Маскоўшчыны. Экспансіянісцкая палітыка Вялікага Княства, уваходжанне ў яго склад велізарных абшараў Усходняй Эўропы надавала нашай дзяржаве характар імперыі. Асабліва гэта датычыць часоў Вітаўта, калі ўлада манарха была неабмежаванаю, межы гаспадарства сягалі Балтыйскага і Чорнага мораў, а пад яго пратэктаратам знаходзіліся Ноўгарад Вялікі, Пскоў і Разань. Дый пазней Княства абвяшчала свае прэтэнзіі на першынства ў славянскім свеце і не толькі ў ім, напрыклад у перыяд княжання Сцяпана Батуры, калі нават паўстаў план крыжовага паходу «праз Маскву на Турэччыну». Але сказанае, вядома, менш за ўсё датычыць другой паловы ХVІІ-ХVІІІ стагоддзя, калі Вялікае Княства Літоўскае перажывала глыбокі заняпад і паступова страчвала свае землі. У залежнасці ад дзяржаўна-палітычных межаў краіны ўдакладняўся і яе афіцыйны назоў. У ХІІІ-ХІV стагоддзях яна называлася Вялікае Княства Літоўскае, а часцей за ўсё проста Літва, пасля далучэння ўкраінскіх земляў гаспадарства атрымала найменне Вялікае Княства Літоўскае і Рускае. Затым, з уваходжаннем у яго склад Жамойці, а пазней Інфлянтаў ды іншых тэрыторыяў яго пачалі менаваць Вялікае Княства Літоўскае, Рускае, Жамойцкае, Інфлянцкае ды інш. Гэтакім чынам, назоў дзяржавы адлюстроўваў не федэратыўную будову, як гэта часта сцвярджаюць, а тэрытарыяльныя валоданні вялікага князя. Палітычны лад Вялікага Княства Літоўскага - тыповая абмежаваная феадальная манархія на чале з вялікім князем. Ролю найвышэйшага заканадаўчага органа выконваў Галоўны з'езд (Сойм) шляхты, на які дэпутатаў абіралі праз дэмакратычныя выбары. Паводле прынцыпаў дзяржаўнага і адміністрацыйнага ўпарадкавання Вялікае Княства з'яўлялася ўнітарнай краінай. Усялякія сепаратныя памкненні земляў, ваяводстваў, паветаў ці проста асобных моцных феадалаў расцэньваліся як парушэнне закону, дзяржаўнае злачынства і таму жорстка пераследваліся. Своеасаблівы феадальны «федэралізм» меў месца толькі на пачатку ўваходжання новых земляў у склад гаспадарства, у пэўны «пераходны перыяд», калі далучаныя абшары «асвойваліся». Але ён, як правіла, з часам разбураўся пад націскам агульнай унітарнай тэндэнцыі, што панавала ў Беларускай дзяржаве, асабліва з канца ХІV стагоддзя, калі Вітаўт на працягу 1392-1396 гадоў дарэшты зліквідаваў сістэму мясцовага (удзельнага) княжання. З другой паловы ХV стагоддзя цэнтралізацыйныя працэсы яшчэ больш паскорыліся, бо набылі вагу агульнагаспадарскія законы. Такім чынам, Вялікае Княства Літоўскае - гэта спецыфічнае дзяржаўнае ўтварэнне, што існавала ў ХІІІ-ХVІІІ стагоддзях у геаграфічным цэнтры Эўропы, пераемніцай якога - пасля працяглага знаходжання нашых земляў у складзе Расейскай імперыі - была Беларуская Народная Рэспубліка, абвешчаная 25 сакавіка 1918 года, у пэўнай меры ўтвораная ў 1919-1920 гадах Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, і, нарэшце, сёння пераемніцай гістарычных і культурных традыцый Вялікага Княства Літоўскага з'яўляецца суверэнная Рэспубліка Беларусь.
Треть беларусов хотели бы уехать из страны 15:42, 31/07/2006
Социологи НИСЭПИ (Вильнюс, Литва) посредством опроса в конце июня попытались измерить уровень патриотизма белорусов. Респондентам был задан вопрос "Хотели ли бы вы переехать в другую страну на постоянное место жительства, если бы у вас была такая возможность?".
Никуда бы не уехали 57,6% населения, а 8,9% ответа на этот вопрос не дали. А большинство остальных подались бы: в Германию — 11,4%, США — 7,2%, Польшу — 5%, Россию — 4,3%, в страны Балтии — 2,9%.
Социологи изучили социально-демографические портреты желающих и не желающих уехать из Беларуси в другую страну на постоянное место жительство.
Мужчин, покинувших бы родину, больше, чем женщин — 36,8% на 30,6%. Что касается возрастов, то больше всего желающих уехать среди белорусов до 30 лет — в этом признались 54% опрошенных из этой возрастной категории. Среди тех, кому от 30 до 40 лет, таковых 41,8%, 40-50 лет — 36,4%, 50-60 лет — 22,5%, свыше 60 лет — 13,4%.
Что касается образования, то среди тех опрошенных, у кого оно всего лишь начальное, уехали бы 17,7%, неполное среднее — 19,4%, среднее общее — 36,2%, среднее специальное — 40%, а высшее — 41,6%.
Среди работающих индивидуально оставили бы Беларусь 47,4%, среди работников частных предприятий — 43,9%, госпредприятий — 36,9%, среди тех, кто учится, — аж 60,4%.
Уехали бы в другую страну при возможности 38,9% жителей белорусских областных центров и 40,4% — больших городов, 25,9% тех, кто живет в малых городах, и 35,3% сельчан.
Няма за што. Ты гэта скажы "спасибо" ня мне, а сваім мангола-татарскім сваякам, за тое, што ты ня ведаеш дзе на мэпе Вялікае Княства Літоўскае (Беларусь) знаходзіцца. Яны (спадкаемцы мангола-татар) шмат чаго ў гісторыі пад сваю шавінсткую мянтальнасьць перапісалі. Але ж гэты падман працуе толькі ў ассяродзі сваіх жа мангола-татар. Увесь астатні сьвет ведае як што было на самой справе.
У Беларусі адзначаюць 500-годзьдзе Клецкай бітвы Вячаслаў Кулік, Клецк
Сёньня ў Беларусі распачаліся першыя мерапрыемствы ў гонар 500-годзьдзя Клецкай бітвы. У клецкім краязнаўчым музэі адбылося ўрачыстае адкрыцьцё выставы Беларускага саюзу мастакоў “Адплата”. Жыхары й госьці райцэнтру таксама прынялі ўдзел у шэсьці да мэмарыяльнага знаку, каля якога ўшанавалі памяць ваяроў Вялікага княства Літоўскага кветкамі й гірляндамі.
У інтэрвію для Радыё Свабода мастак Мікола Купава, які зьяўляецца старшынём Нацыянальнага арганізацыйнага камітэту ў падрыхтоўцы й сьвяткаваньні 500-годзьдзя Клецкай бітвы, адзначае наступнае:
(Купава: ) “Адкрыцьцё прайшло выдатна. На выставе – 25 твораў. У паасобку, гэта творы народнага мастака Беларусі Арлена Кашкурэвіча, творы, непасрэдна датычныя да ваеннай тэматыкі, карціны Міхася Басалыгі “Грунвальдзкая бітва” й “Бітва ля Клецку”, а таксама мае працы. Дэманструецца рэканструкцыя забудовы Клецку ў 16-м стагодзьдзі, выкананая Віктарам Сташчанюком, і карціны Міколы Аўчыньнікава й Рыгора Мяжуева”.
Мікола Купава таксама ўдакладніў: у адпаведнасьці з праграмай Нацыянальнага грамадзкага арганізацыйнага камітэту, заўтра ў Клецку адбудзецца навукова-практычная канфэрэнцыя Інстытуту гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук, а таксама Беларускага дзяржаўнага пэдунівэрсытэту імя Максіма Танка. У суботу і ў нядзелю, да таго ж, плянуюцца ўрачыстасьці ў клецкім гарадзкім парку і ў сядзібе Таварыства беларускай мовы. На 24-га жніўня аб’яўлена адкрыцьцё яшчэ адной мастацкай выставы – у касьцёле Сьвятых Сымона й Алены.
Тупым отвечаю: мы - это БЕЛАРУСКІЙ НАРОД. Усекаешь, тётя? Не русскій, а БЕЛАРУСКІЙ. І как тебе, тётя-комсомолка не хотелось - не любім МЫ вас. Не любім і всё тут! Нікто не любіт шовіністов-захватчіков. І что бы вы, тётя, не говорілі - нет между намі, беларусамі, і вамі, русскімі нічего общего. І не было нікогда. Вы для нас - захватчікі-завоевателі. Всегда былі. Всегда будете. Ферштейн?
А МЫ і не сомневаемя. У НАС і доказельства есть. Смотрі, мудак, і запомінай. Прідёт время - за всё заплатішь по счёту.
Мінск 24-25 марта 2006 года:
Вом тебе, тётка-комсомольскій работнік, і самая большая разніца между вамі і намі - не любім мы общака! Не надо нам общего. Тем более с вамі. Не надо нам коммунізма-соціалізма. А вы без него жіть не можете.
Все даты в формате GMT
3 час. Хитов сегодня: 4
Права: смайлы да, картинки да, шрифты да, голосования нет
аватары да, автозамена ссылок вкл, премодерация откл, правка нет